Steć Tadeusz Kazimierz, krypt.: T.S., Tas, tas (1925–1993), krajoznawca, autor przewodników.

Ur. 1 IX w Ściance (pow. złoczowski), był synem Michała (zm. 1934) i Anny z Koziurów (1906–1993), pokojówki w Hotelu Europejskim w Warszawie, wywiezionej po wybuchu powstania warszawskiego 1944 r. na roboty do Niemiec, autorki „Pamiętnika pokojówki z «Europejskiego»” (W. 1972).

W l. 1931–7 uczył się S. w szkole powszechnej w Warszawie, następnie dzięki wujowi franciszkaninowi Michałowi Koziurze (imię zakonne Florian Maria), rozpoczął naukę w Małym Seminarium Misyjnym w Niepokalanowie. Po wybuchu drugiej wojny światowej, w r. 1939, zamieszkał ponownie w Warszawie i pracował w Hotelu Europejskim. Kontynuował naukę na tajnych kompletach, zakończonych 4 VII 1944 maturą (zweryfikowaną po wojnie w r. 1945 przez Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie). Pod koniec lipca 1944 wyjechał do Sulejówka pod Warszawą, a po wybuchu powstania warszawskiego t.r. przedostał się do rodzinnej Ścianki, skąd zagrożony przez nacjonalistów ukraińskich uciekł do Lwowa.

Po zakończeniu działań wojennych, na początku maja 1945, przyjechał S. do Krakowa i wstąpił do zakonu benedyktynów w Tyńcu. W czerwcu 1946 opuścił jednak klasztor i zamieszkał wraz z matką w Trzcińsku (pow. jeleniogórski). Dn. 15 X t.r. rozpoczął studia historyczne na Wydz. Humanistycznym Uniw. Wrocł., ale po roku je przerwał. Lato 1948 spędził w Trzcińsku wędrując z kolegami po Karkonoszach. Zapewne wówczas rozpoczął współpracę z Dyrekcją Turystyki Sudeckiej; kierował grupą znakującą szlaki turystyczne, następnie był instruktorem, a wreszcie kierownikiem Biura Obsługi Ruchu Turystycznego. W r. 1949 wstąpił do Polskiego Tow. Tatrzańskiego (PTT) i Polskiego Tow. Krajoznawczego (PTK); 6 X t.r. został wybrany do Zarządu Oddziału PTT w Jeleniej Górze. Jesienią t.r. uczestniczył w Tatrach w kursie ratownictwa górskiego na Hali Gąsienicowej. Na początku r. 1950 uruchomił w Sokolich Górach (Sudety Zachodnie) schronisko «Szwajcarka», które potem prowadziła jego matka. Od maja t.r. prowadził kursy dla przewodników sudeckich. Jako delegat oddziału jeleniogórskiego PTT wziął udział 14–17 XII w Warszawie w zjeździe PTT i PTK, na którym powołano PTTK. W r. 1951 z jego inicjatywy wyznaczono w Sudetach Szlak Zamków Piastowskich. Ok. r. 1952 kierował schroniskiem «Dom Śląski» pod Śnieżką. Dn. 14 XII t.r. wybrano S-a na prezesa nowo utworzonego Sudeckiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz na delegata do Zarządu GOPR (obie funkcje pełnił do r. 1954). W tym czasie wydał pierwsze przewodniki: Jednodniowe wycieczki z Jeleniej Góry (Jelenia Góra 1952) i Zamek Chojnik (W. 1952). W l. 1953–4 był sekretarzem PTTK w Jeleniej Górze i delegatem do Zarządu Okręgu PTTK we Wrocławiu. Jesienią 1953 współtworzył Koło Przewodników Górskich PTTK w Jeleniej Górze; następnie zasiadał w komisji kwalifikacyjno-egzaminacyjnej dla przewodników sudeckich. Współpracował z Katedrą Języka Polskiego Uniw. Wrocł. w sprawach nazw terenowych Sudetów Zachodnich, których sam wielokrotnie był pomysłodawcą. Na Ogólnopolskim Zjeździe Polskiego Tow. Ludoznawczego, w czerwcu 1954 w Jeleniej Górze, wygłosił referat Materiały do dziejów osadnictwa wysokogórskiego w Karkonoszach. Wspólnie z Wojciechem Walczakiem opracował część dotyczącą historii, wiadomości praktycznych i przyrody w książce Karkonosze (W. 1954, W. 1962). Opublikował kolejne przewodniki: Sudety Zachodnie (W. 1954, W. 1965), Na nartach przez góry Izerskie i Karkonosze (W. 1955) oraz Szlak kolarski na Dolnym Śląsku (W. 1955). W l. 1956–68 należał do Komisji Turystyki Górskiej i Komisji Turystyki Narciarskiej Zarządu Głównego PTTK. W l. 1956–7 opublikował pierwsze po r. 1945 schematy szlaków turystycznych Sudetów nazywane «sieciówkami». Opracowywał teksty turystyczno-krajoznawcze do map Sudetów, publikowanych w l. 1958–72 przez Państw. Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych. W r. 1958 został członkiem Zarządu Tow. Przyjaciół Ziemi Jeleniogórskiej (od r. 1978 Tow. Przyjaciół Jeleniej Góry). W l. 1959–65 kierował Ośrodkiem Wiedzy o Ziemiach Zachodnich w Bolkowie (pow. jaworski). Opracował wówczas przewodnik po Karkonoszach czeskich (Karkonosze. Obszar konwencji turystycznej w ČSRS, W. 1962) oraz skrypty szkoleniowe dla przewodników sudeckich; zamieszczał także artykuły krajoznawcze w „Gazecie Robotniczej”, „Nowinach Jeleniogórskich”, „Światowidzie”, „Turyście” i „Wierchach”. W l. 1962–71 był przewodniczącym Komisji Turystyki Krajoznawczej i Ochrony Zabytków PTTK w Jeleniej Górze. Od r. 1964 mieszkał w Ciep­licach Śląskich-Zdroju (od r. 1975 dzielnica Jeleniej Góry).

W l. siedemdziesiątych zajmował się S. głównie pisaniem tekstów do albumów i folderów o Sudetach i miejscowościach Dolnego Śląska, wygłaszał również prelekcje w ośrodkach wypoczynkowych i domach kultury. Trudnił się amatorsko fotografią, a w r. 1983 był prelegentem podczas pleneru fotograficznego «Karkonosze». S. był cenionym gawędziarzem, przez Jerzego Timena został nazwany «dobrym duchem Karkonoszy». Napisał scenariusze do kilku filmów oświatowych o tematyce historycznej i krajoznawczej realizowanych przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Na początku l. dziewięćdziesiątych zrealizował z Henrykiem Szoką i Januszem Nagórnym film dokumentalny Krzeszów, o zabytkach miejscowego opactwa cys­tersów, przedstawiony w r. 1993 na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Katolickich w Niepokalanowie. W plebiscycie na dziesięciu najpopularniejszych ludzi w Jeleniogórskiem zorganizowanym przez „Słowo Polskie” (wydanie jeleniogórskie, 1992 nr 161) zajął piąte miejsce. S. został zamordowany w nieznanych okolicznościach nocą z 11 na 12 I 1993 w mieszkaniu w Cieplicach Śląskich-Zdroju, pochowano go 16 I na tamtejszym cmentarzu. Był odznaczony, m.in. Odznaką «Zasłużony Działacz Turystyki», Złotą Odznaką PTTK (1961), Złotą Odznaką Min. Kultury i Sztuki «Za opiekę nad zabytkami» (1968), Medalem im. Aleksandra Janowskiego i Medalem 100-lecia Polskiej Turystyki (1973). Na symbolicznym cmentarzu ofiar gór, w Kotle Łomniczki w Karkonoszach umieszczono poświęconą S-owi tablicę, na której nazwano go «przewodnikiem przewodników». Po śmierci matki S-a, we wrześniu 1993, jego spuściznę wyrokiem sądowym przejęło Muz. Karkonoskie w Jeleniej Górze.

S. nie założył rodziny.

Fot. w: Arczyński S., Steć T., W Karkonoszach, W. 1969 s. 36; Karykatura przez Tadeusza Nodrzyńskiego w: „Now. Jeleniogórskie” R. 2: 1959 nr 18, R. 10: 1967 nr 18; – Bibliografia jeleniogórska 1965–72, Oprac. E. Zych, Jelenia Góra 1966–73; Bibliografia Karkonoszy polskich 1945–1984, Oprac. J. Kuźma, Jelenia Góra 1989; Bibliografia Śląska 1960–72, 1975, 1977–8, Kat.–Kr. 1964–71, W.–Kr. 1972–6, 1980, 1983, 1985; Bibliografia turystyki polskiej 1971–1975, W. 1981 I; Jackowski A., Bibliografia turystyki polskiej 1945–60, Wr. 1969; toż za l. 1961–5, Wr. 1970; toż do r. 1972, W. 1973; Polak K., Bibliografia «Wierchów» za lata 1923–1972, W.–Kr. 1976; Wydawnictwa Turystyczno-Krajoznawcze dotyczące Karkonoszy i Ziemi Jeleniogórskiej. Bibliografia selekcyjna 1945–1973, Oprac. E. Zych, Jelenia Góra 1973; Zasłużeni krajoznawcy dolno­śląscy, Oprac. K. R. Mazurski, Wr. 1977 s. 14; Zych E. F., Tadeusz Steć (1925–1993): bio-bibliografia, Karpniki 1993 (mszp. w Mater. Red. PSB); – Abramowicz M., Kosterkiewicz W., Pięćdziesiąt lat ratownictwa górskiego w Sudetach, w: „Na każde wezwanie...”. Pięćdziesiąt lat działalności GOPR 1952–2002, Red. A. Jonak, Kr. 2002 (fot.); Jawor S. A., Jak Ta­deusz Steć po raz pierwszy Śnieżkę zdobywał, w: 50 lat przewodnictwa PTTK na Ziemi Jeleniogórskiej, Red. A. Mateusiak, Jelenia Góra 2003 s. 104–8 (fot.); Krygowski W., Dzieje Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, W.–Kr. 1988 s. 122; Kulik Z., Polskie Towarzystwo Tatrzańskie w Sudetach i na Dolnym Śląsku, „Wierchy” R. 65: 1999 s. 138; Majak W., Poczet przewodników Sudeckich, „Karkonosze” 1986 nr 4, 5, 9, 1987 nr 5, 7, 10; 50 lat Oddziału PTT-PTTK „Sudety Zachodnie” 1946–1996, Red. Z. Kędziora, A. Mateusiak, A. Strycharczyk, Jelenia Góra 1996 s. 22–5, 30, 32, 34, 36, 38, 71, 107–111; 50 lat przewodnictwa PTTK na Ziemi Jeleniogórskiej, Red. A. Mateusiak, Jelenia Góra 2003 s. 13–14, 22, 28, 32–4 (fot.), s. 37–8, 42–3 (fot.), s. 46–7, 50 (fot.), s. 52 (fot.), s. 57, 87, 92, 110 (L. Krzeptowski), s. 111 (J. Pokój), s. 167; 50 lat ratownictwa górskiego w Karkonoszach, Jelenia Góra 2002 s. 24, 27, 30, 41–2 (biogram S-a autorstwa S. A. Jawora, fot.), s. 56, 117, 123; PTTK w XX-leciu PRL, W. 1967 s. 136, 147; Sajnog M., 25 lat ratownictwa górskiego w Sudetach, „Roczn. Jeleniogórski” T. 15: 1977 s. 190, 192, 194; tenże, Ratownictwo górskie w Karkonoszach, „Karkonosze” 1983 nr 5 s. 20–1; VII Walny Zjazd Delegatów PTTK, Warszawa 11–12 maj 1968, W. 1968 s. 69; Tyblewski T., W Karkonoszach po roku 1945, w: Kincel R., Początki przewodnictwa turystycz­nego w Karkonoszach, Jelenia Góra 1972 s. 69–70 (fot.); – Autografy autorskie i dedykacje w księgozbiorze Edwarda Zycha, Jelenia Góra 1972; – „Gaz. Robotn.” (wydanie jeleniogórskie) 1970 nr 141, 1993 nr 21, 28, 33, 49; „Karkonosze” 1983 nr 7 (M. Sajnog), nr 11 (J. Kułakowska, fot.), nr 12 (S. Bossowski), 1984 nr 10 (fot.), 1988 nr 10, 1990 nr 6/7 (Z. Sarnecki), 1992 nr 2, 1993 nr 1/2 (Z. Kolankowski); „Now. Jeleniogórskie” R. 1: 1958 nr 27, 39/40 (M. Sabatowicz), R. 2: 1959 nr 3, nr 18 (J. Timen), nr 31, R. 7: 1964 nr 37, R. 10: 1967 nr 14, 22, 45, R. 11: 1968 nr 40, R. 14:1971 nr 36–50; Odra” R. 3: 1963 nr 23, R. 12: 1972 nr 11; „Roczn. Jeleniogórski” T. 3:1965 s. 12 (W. Gluziński), T. 7: 1969 s. 114, T. 8: 1970 s. 43 (K. Z. Kalicki, fot.), T. 10: 1972 s. 178, T. 13: 1975 s. 148; „Trybuna Robotn.” 1964 nr 163 (T. Podwysocki); „Wiad.” R. 23: 1977 nr 50 (K. R. Mazurski); – Wspomnienia pośmiertne: „Karkonosz” 1993 nr 1 (J. Czerwiński, fot.), „Now. Jeleniogórskie” 1993 nr 3, „Wędrowiec. Śląskie Zesz. Krajoznawcze” 1994 nr 1 (E. F. Zych, bibliogr., fot.), „Wierchy” R. 59: 1993; – Arch. OO. Benedyktynów w Tyńcu: Zespół Nowicjatu Tynieckiego, F-I 12; Arch. Uniw. Wrocł.: Teczka studencka S-a; Muz. Karkonoskie w Jeleniej Górze: Spuś­cizna S-a (m.in. fotografie i karykatury S-a); – Informacje Andrzeja Mateusiaka z Jeleniej Góry oraz Wiesława Wójcika z Kr.

Janusz Czerwiński